روش های صحیح مطالعه برای تیزهوشان

روش های صحیح مطالعه برای تیزهوشان

برخی از والدین به طور مداوم به فرزندان خود میگویند: « درس بخوانید، مطالعه کنید. » ولی هرگز نمی گویند: « چگونه مطالعه کنید و روش های صحیح مطالعه چیست؟ »

گروه آموزشی مهندس محمد خلیلی بر آن شده است تا  آگاهی از شیوه های صحیح مطالعه و یادگیری، مثل تند خوانی، عبارت خوانی، خواندن اجمالی ،خواندن تجسمی و … به خواننده کمک کند تا تمرکز حواس خود را هنگام مطالعه حفظ نماید.

• تند خوانی

تند خوانی توجّهّ و تمرکز بیش تر و فهمیدن مطالب و در نتیجه باعث یادگیری بهتر میشود . فکر و ذهن ما قادر است هزاران کلمه را در دقیقه از خود عبور دهد، ولی اگر سرعت مطالعه ی ما پائین باشد، ذهن وقت اضافی میآورد و ناچار به این شاخه و آن شاخه میپرد و در نتیجه، حواسپرتی ایجاد میشود. امّاّ مطالعه ی سریع و یا تند خوانی، فرصت جولان دادن به ذهن نمی دهد و سبب برقراری تمرکز حواس، هنگام مطالعه می شود.

• عبارتخوانی

عبارتخوانی یعنی خواندن عبارات و جملات به جای خواندن کلمات. عبارت خوانی به نوع دیگری به تمرکز حواس کمک می کند؛ از این طریق خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست، بخواند. اگر سرعت آن قدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند، احساس دلزدگی ایجاد میشود و چیزهای دیگری ذهن فرد را مشغول می کند و از روند مطالعه خارج می شود. بنابراین اگر سرعت خواندن با سرعتاندیشیدن هماهنگ باشد، باعث افزایش تمرکز حواس می شود.

• خواندن اجمالی

روش خواندن اجمالی، مبتنی است بر یک نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزئیات؛ در این روش خواننده مطالب را سازمان بندی می کند، آن گاه هدف از مطالعه ی خود را مشخّصّ نموده و مقدار زمان مطالعه و میزان دشواری کتاب را تخمین می زند و سپس از طریق سؤال کردن، کنجکاوی ،علاقه، دقت و تمرکز حواسّ فرد، افزایش می یابد.

• خواندن تجسسی

منظور از روش تجسسی، طرح انواع سئوالات جزئی و کلّّی و مطالعه ی عمیق و اثر بخش در جهت دست یافتن به پاسخ این سؤالات است. کسی که به دنبال چیزی می گردد، به احتمال بیش تری آن چیز را پیدا می کند؛ بنابراین اهدف خواندن تجسسی، افزایش دامنه ی تمرکز و درک عمیق تر معانی است. به همین دلیل خواندن تجسسی تمرکز حواس و علاقه ی فرد را افزایش می دهد و به او کمک می کند تا مطالب دشوار را تجزیه و تحلیل نموده و آن ها را بهتر بفهمد. فهمیدن مطالب، موجب تحکیم آن ها در حافظه می شود. پس خواندن تجسسی، برای غلبه بر تنبلی، حالت کسلی و پرتی حواس، از طریق تحریک حسّ کنجکاوی و شرکت فعّالّّانه در مطالعه به کار می رود.

روش خواندن درس ریاضی:

ریاضیات شامل علائم، فرمول ها، روش های ویژه و کتاب های درسی ای است که سخت به نظر می آیند و خیلی کلمات و اصطلاحات منحصربه فرد هستند. در نتیجه مهم است که از مهارت های مطالعه ای استفاده کنید که اختصاصاً مناسب ریاضیات باشد.

• شما نمی توانید ریاضیات را فقط با خواندن و گوش دادن یاد بگیرید. قسمت زیادی از یادگیری ریاضیاتبه تمرین کردن فعالانه بستگی دارد. این بدان معنی است که شما حتماً باید همه ی تکالیف و وظایفمحوله ی درسی خود در ریاضیات را انجام دهید. یاد گرفتن چگونگی استفاده از فرمول ها و روش ها، حیاتی است.

• ریاضیات یک موضوع زنجیره ای است. چیزی که در یک روز معین درس داده می شود بر اساس آموخته های روز قبل از آن است. همین که عقب افتادید، دوباره رسیدن به درس سخت می شود. آماده شدن برای امتحان، آن هم در دقایق آخر، به شما کمک نخواهد کرد. باید در همه ی کلاس ها شرکت کنید و پابه پای معلم تان پیش بروید.

• ریاضیات مبحث سختی است که به طور فزاینده ای پیچیده می شود. شاید لازم باشد که زمان مطالعه ی بیش تری برای ریاضیات نسبت به دیگر مباحث اختصاص دهید.

• سعی نکنید که روش خود را در ریاضیات حفظ کنید. فرمول ها و روش های بسیار زیادی در ریاضیات وجود دارد. سعی کنید که بر روش های کلیدی مسلط شوید. این کار میزان اطلاعاتی را که باید به خاطر بسپارید کاهش خواهد داد.

• وقتی روشی را برای حل یک مسئله یاد گرفتید، دقیقاً همان روش برای دیگر مسائل هم در اغلب موارد می تواند استفاده شود. وقتی با مسئله ی جدیدی روبه رو می شوید، سعی کنید آموخته های قبلی خود را بر مسئله ی جدید اعمال کنید.

• فرهنگ لغات ریاضی را یاد بگیرید. اغلب کلمه ای که در ریاضی مورد استفاده قرار می گیرد، وقتی در مبحثی غیر از ریاضی مورد استفاده قرار می گیرد، معنای متفاوتی می دهد. کلمات و اصطلاحات جدید ریاضی و معنای ریاضی آن ها را در قسمت های خاصی از دفتر خود وارد کنید.

• ریاضیات مبحثی است که بسیاری از دانش آموزان را مضطرب می کند. داشتن اعتمادبه نفس می توانداضطراب شما را کاهش دهد. روش هایی که برای مطالعه ی ریاضی به شما پیشنهاد می کنیم می تواند به شمادر موفقیت در ریاضیات کمک کند. تا زمانی که تشخیص می دهید به راهکار هایی بیش از این ها نیاز دارید ،کمک بگیرید و تلاش بسیاری بکنید.

حجم بسیار زیاد و تنوع در درس ریاضی، عواملی هستند که باید داوطلبان با برنامه ای ویژه و پیوسته، خود را در این درس بسیار مهم برای کنکور سراسری آماده کنند تا به بهترین نتیجه برسند. مطالعه ی درس ریاضی را باید بر مبنای سه اصل یادگیری، تمرین و مرور قرار دهیم که در ادامه به هر یک از این موارد می پردازیم:

یادگیری:

اولین مرحله از مطالعه، یادگیری است که می توان گفت بهترین اصل است؛ زیرا تا درست و مفهومی یاد نگیریم، نمی توانیم سؤالات ریاضی را به درستی پاسخ دهیم؛ پس باید از تمام ابزارهای موجود برای یادگیری استفاده کنیم. ابزارهای یادگیری این درس عبارت اند از: کلاس، جزوه و کتاب درسی. شما داوطلب عزیز باید به دقت در کلاس، درس را از دبیر بیاموزید، سپس در همان روز، مبحث تدریس شده را از جزوه ،مطالعه کرده و مثال ها را مجدداً حل کنید. بعد از خواندن جزوه، نوبت به مطالعه ی کتاب درسی می رسد که باید خط به خط آن را بخوانید و تمام مثال ها و تمرین های حل شده و حل نشده را حل کنید. تعدادی از تست های کنکور سراسری، عیناً از مثال ها و تمرین ها و نکات متن درس مطرح می شود. توجه داشته باشید برای حل سؤالات ریاضی، تنها یاد گرفتن نکات، قضیه ها و فرمول ها کافی نیست بلکه باید علاوه بر یادگیری و فهمیدن، آن ها را به خاطر بسپارید؛ زیرا در جلسه ی آزمون، نه کتاب داریم و نه جزوه.

پس اول به دقت و مفهومی یاد بگیرید و سپس فرمولها و نکات و رابطه ها و… را حفظ کنید. در ادامه یمرحله ی یادگیری لازم است تعدادی تست به طور آموزشی از مبحثی که مطالعه کردید، حل کنید. در حلتست به طور آموزشی، زمان تست زدن مهم نیست، بلکه یادگیری تمام نکات تست و به کارگیری مطالب مطالعه شده در حل تست، مهم است. هنگام حل تست آموزشی می توانید از جزوه یا کتاب درسی یا حتی پاسخ تشریحی تست کمک بگیرید. تعداد تست های آموزشی باید به اندازه ای باشد که تمام مطالب درسی در آن مبحث را پوشش دهد. پس از حل تست های آموزشی، نوبت خلاصه نویسی است. مباحثی را که مطالعه و چند تست آموزشی از آن حل کردید خلاصه نویسی کنید. سعی کنید در خلاصه نویسی، تمام مطالب و نکات مهم را یادداشت کنید. با پایان خلاصه نویسی، مبحث مطالعه شده ی مرحله ی اول مطالعه که یادگیری است، به پایان می رسد.

تمرین:

اکنون که درس را خوب یاد گرفته و خلاصه نویسی کردید، باید برای تثبیت و تسلط مطالب و نکات درسی و نیز بالا رفتن سرعت تست زنی، تعدادی تست را تمرین کنید. تست هایی را که حل نکردید یا غلط حل کردید، حتماً علامت گذاری کنید؛ زیرا در این تست ها ضعف دارید و باید آن ها را برطرف کنید. چون حجم مطالب درسی و تنوع آن ها زیاد است، نباید تعداد تست های تمرینی به قدری زیاد باشد که از مباحث دیگر عقب بیفتید؛ باید تست را به دقت و متناسب با حجم مبحث مطالعه شده انتخاب کنید. اگر مبحثی را به طور کامل نخواندید، به حل تست های تمرینی نپردازید، مثلاً تا تمام نکات دنباله را یاد نگرفتید، از مبحث دنباله، تست تمرینی حل نکنید. توصیه می کنم، متناسب با هر تستی که از یک مبحث در آزمون تیزهوشان مطرح می شود، حداقل ۲۱ تست به طور تمرینی حل کنید؛ مثلاً اگر از مبحث محور های مختصات در آزمون تیزهوشان، یک سؤال مطرح می شود، حداقل باید ۲۱ تست ، به طور تمرینی حل کنید. در انتخاب تست های تمرینی، اولویت با تستهای کنکورهای سال های گذشته است؛ چون هم استانداردهستند و هم تمام مطالب درسی را پوشش می دهند.

مرور:

چون حجم مطالب در درس ریاضی زیاد است؛ ممکن است بعضی از مطالبی را که قبلاً مطالعه کردید ،فراموش کنید. در این صورت باید در فواصل معین، مطالب را مرور و دوره کنید. در این مرحله از مطالعه می توانید هم از جزوه و هم از خلاصه نویسی ها استفاده کنید. پس از خواندن آن ها و یادآوری نکات، بهتر است به سراغ تست های علامت گذاری شده بروید و آن هایی را که قبلاً اشکال داشتید، مجدداً حل کنید و اگر زمان داشتید، تعدادی تست جدید از آن مبحث حل کنید. هر اندازه بتوانید تعداد دفعات مرور را بیش تر کنید، آماده تر شده و حضور ذهن بالاتری برای حل سؤالات تستی پیدا می کنید.

روش خواندن درس های متنی  نظیر : ادبیات، علوم تجربی، مطالعات اجتماعی

وقتی متن کتاب را می خوانید سعی نکنید از لحظه اول آن را حفظ کنید، بدون این که ذره ای از آن را فهمیده باشید. اول باید به خوبی متن را بفهمید و بعد آن را وارد حافظه بلند مدت کنید. عمق مطلب را باید بفهمید که شامل ارتباط معانی و مفهوم جملات و کلمات با هم است. سعی کنید هیچ نکته ای را جا نگذارید و برای این کار از یادداشت ها و جعبه لایتنر کمک بگیرید. سرسری از هیچ نکته ای نگذرید. کشیدن درخت دانش هنگام درس خواندن و طبقه بندی درس که به نوعی خلاصه نویسی محسوب می شود به یادگیری کامل شما کمک خواهد کرد و باعث می شود درس را راحت تر بفهمید و سپس حفظ کنید. برای مطالعه درس هایی مثل مطالعات اجتماعی، هدیه ها و تاریخ ادبیات، از خط زمان استفاده کنید .

بر کسی پوشیده نیست که انتخاب و بکار گیری یک روش اصولی برای مطالعه می تواند میزان بهره وری از مطالعه را تا حد زیادی بالا برده ، احتمال موفقیت را افزایش دهد.
اغلب دانش آموزان و داوطلبان آزمون تیزهوشان ونمونه دولتی از من این سوال را می پرسند که “چگونه درس بخوانیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی کنیم؟
برای دستیابی به نتیجه دلخواه در امتحانات مذکور حتما در زمان درس خواندن ، به این نکات توجه نمایید.

۱-در فواصل زمانی کوتاه اما پیوسته مطالعه داشته باشید.

تحقیقات علمی بیانگر این واقعیت است که ذهن انسان در زمان های کوتاه و مکرر بسیار متمرکزتر از زمانهای طولانی عمل می کند. حتما پس از هر مرتبه درس خواندن به خودتان استراحت دهید. از آنجا که مغز به منظور ساخت پروتئین و تجدید نیرو نیازمند زمان می باشد ، روش مذکور کارایی بسیاری دارد. زمان استراحت، مغز را برای جذب مطالب آموخته شده آماده می سازد ، در حالی که درس خواندن برای مدت طولانی علاوه بر کسالت آور بودن ، باعث خستگی ، استرس و گیج شدن می شود که در نهایت به کاهش قدرت یادگیری می انجامد.

۲-وضعیت جسمی خود را در نظر بگیرید.

وقتی خسته ، عصبانی ، حواس پرت و شتاب زده هستید به هیچ وجه درس نخوانید. مغز انسان در حال آرامش مانند یک اسفنج ، اطلاعات را جذب می کند. بر عکس زمانی که استرس دارید ، تلاش شما برای یادگیری بی فایده است، زیرا در چنین حالتی ذهن شما اطلاعات جدید را دفع می کند. بنابراین درس خواندن در زمانی که فکر شما مشغول است چیزی جز اتلاف وقت نیست.

۳-درس داده شده در هر روز را در همان روز مرور کنید.

چنانچه مطلب جدیدی یاد گرفتید، سعی کنید حتما در همان روز مطالعه کرده و نکات مهمش را دوره کنید. چون با گذشت زمان برای یادآوری آن مطالب به تلاش بیشتری نیاز خواهید داشت. حتی اگر وقت کافی ندارید، یک مرور سریع هم می تواند تا حد زیادی کمک کننده باشد.

۴-محیط مناسبی را برای درس خواندنتان فراهم نمایید.

فراهم کردن یک محیط مناسب که شما در آن آرامش دارید و باعث حواس پرتی نمی شود بسیار حائز اهمیت است. برای مثال اگر در سکوت راحت تر هستید ، سعی کنید در محیطی بدون سر و صدا به درس خواندن بپردازید.

۵-مطالب را از کل به جزء بخوانید.

هنگام درس خواندن ابتدا یک درک کلی از مطالب پیدا کنید ، سپس وارد جزئیات شوید .ممکن است ندانید که از کل به جزء رسیدن ، روشی بسیار موثر در امر یادگیری در تمامی سنین است.

۶-مغز انسان نیز دچار خستگی می شود.

چگونه درس بخوانیم تا دچار فراموشی نشویم؟ کاملا طبیعی است که گاهی اوقات در اثر خستگی مغزتان، مطالب را فراموش کنید و این امر اصلا به این معنی نیست که شما حافظه ضعیفی دارید. پس به جای عصبانی شدن، سعی کنید این حالت را پیش بینی نمایید. مغز انسان لایه های اطلاعات را به ترتیب روی هم می چیند. پس با قرار گرفتن مطالب جدید در لایه های بالاتر، اطلاعات لایه های پایین تر کهنه شده و مانند قبل قابل دسترسی نخواهند بود. به همین دلیل فراخوانی مطالب قدیمی تر سخت تر خواهد بود. با مرور کردن دوره ای مطالب به راحتی می توان از پس این مشکل برآمد.

۷-با برنامه ریزی درس بخوانید.

داشتن یک برنامه برای مطالعه می تواند رسیدن به موفقیت را تضمین نماید.سعی کنید حتما برنامه شما تمامی دروس را شامل شود و برای دروسی که در آزمون تیزهوشان از اهمیت بیشتری برخوردارند (همانند ریاضی،استعداد تحلیلی و علوم) وقت بیشتری بگذارید.
حتما از یک دفتر برنامه ریزی استفاده نمایید که در انتهای هر هفته بتوانید آنالیز کنید که برای هر درس چند ساعت وقت گذاشته اید.

و در نهایت مهندس خلیلی اضافه می کند: هرگز این مورد را فراموش نکنید که ناامیدی دشمن یادگیری است. بسیاری از دانش آموزان زمانی که در حال مطالعه هستند، وقتی با سوالی پیچیده و دشوار مواجه می شوند، اعتماد به نفس خود را از دست داده و مدام به خود تلقین می کنند که “من توانایی قبولی در آزمون تیزهوشان را ندارم” همین امر باعث می شود علاوه بر اینکه اعتماد به نفس خود را از دست بدهند، دیگر قادر به تمرکز هنگام مطالعه نباشند. همیشه امیدوار باشید و اگر با سوال سختی مواجه شدید، بهاین فکر کنید که این سوال به احتمال قوی برای رقبای شما نیز مشکل است.