گیاه پزشکی
تعریف و هدف:
رشته گیاه پزشکی از آن رشته های نوپا ، کاربردی جذاب است که علاقمندان خود را جذب کرده است .
در دوره کارشناسی گیاه پزشکی به رشته ای اطلاق می شود که در آن علوم و فن آوری در زمینه های شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی و اصول و روشهای مبارزه با این عوامل مورد بررسی قرار می گیرد. هدف از ایجاد این رشته، تربیت کارشناسانی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی و فنی کشاورزی عمومی، در زمینه گیاه پزشکی، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی را در حد کارشناسی به صورت نظری و عملی بیاموزند و با فنون و روشهای مختلف حفظ محصولات کشاورزی، همچنین مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی نیز به صورت علمی و کاربردی آشنایی کافی پیدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستانهای کشاورزی، کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی و مدیر و مجری امور حفاظت گیاهان در موسسه های دولتی و خصوصی بخش کشاورزی خدمات شایسته ای را ارائه دهند.
عنوان رشته تحصیلی:
گیاه پزشکی دارای دو گرایش بیماری شناسی گیاهی و حشره شناسی کشاورزی در مقطع کارشناسی ارشد و گرایش های قارچ شناسی، ویروس شناسی، حشره شناسی کشاورزی و کنه شناسی در مقطع دکتراست.
گرایش های مرتبط با رشته:
شناسایی و کنترل علف های هرز، حشره شناسی پزشکی وسم شناسی پزشکی.
دانش گیاه پزشکی که تا چندی پیش در ایران با نام دفع آفات نباتی شناخته می شد، یکی از شاخه های جدید دانش بشری در جهان و ترکیبی از علوم گوناگون است که آن را در کشورهای غربی با نام های (Phytomedicine) و (Plant medicine) بیشتر (Plant protection) برابر نهاده حفظ نباتات می شناسند.
وظایف و مسئولیت ها:
در برخی فرهنگ های فارسی از جمله فرهنگ معین، گیاهپزشک به معنای پزشکی که با گیاهان دارویی به درمان بیماریهای انسان میپردازد، آمده است که با آنچه امروزه مورد نظر است تفاوت اساسی دارد. لذا گیاه پزشک را نباید یک داروشناس یا متخصص به شمار آورد.
برخی از وظایف و مسئولیت های گیاه پزشک عبارتند از:
- مسئله یابی گیاه پزشکی وعلوم وابسته از طریق مراجعه و بازدید از مزارع، باغ ها، انبار و سیلوهای کشور و مراجعه کشاورزان به آنها.
- تحقیق و پژوهش در زمینه زیست شناسی و فیزیولوژی عوامل زیانآور محصولات بومشناسی (Ecology) کشاورزی (زراعی،باغی،جنگلی و مرتعی)در سطوح آزمایشگاهی،استانی، منطقه ای و ملی.
- اجرای پژوهش های بنیادین گیاه پزشکی کشور با تأکید بر بهره‌گیری از روشهای نوین (بیوتکنولوژی) جمع آوری، شناسایی و رده بندی جامعه جانوران (Fauna) و رُستنی های (Flora) ایران و بررسی تنوع زیستی آنها.
- تحقیق در زمینه شناسایی، زیست شناسی، کارایی و تکثیر عوامل مفید جهت مبارزه بیولوژیکی علیه آفات و نگهداری منابع ژنتیکی آنها.
- تحقیق در زمینه روشهای مختلف مدیریت تلفیقی (IPM)
- تحقیق در زمینه شناخت، فرمولاسیون، تأثیر و باقیمانده سموم کشاورزی و تکنیک های گوناگون سم پاشی و آزمایش سموم جدید.
- تحقیق در زمینه شناخت، زیست شناسی، بوم شناسی و عصاره گیری از گیاهان برای استفاده در زمینه کنترل عوامل زیان آور.
- تحقیق در زمینه امکان ساخت فرمو ن های (مواد شیمیایی که از حشارت ماده در محیط پخش میگردد) و موادی که در اعمال فیزیولوژیک و بیولوژیک بندپایان زیانآور کشاورزی (حشرات، کنه ها، عنکبوت ها و…) اختلال ایجاد می‌نمایند.
فرصت های شغلی موجود برای فارغ‌التحصیل رشته گیاه پزشکی:
مراکز آموزشی (هنرستان های کشاورزی، دانشکده های کشاورزی، آموزشکده های کشاورزی، مراکز آموزش کشاورزی و…) مراکز پژوهشی، شامل مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور (آفات و بیماری های گیاهی) و بخ شهای وابسته به آن در مراکز استانها سایر ادارات دولتی و نیمه دولتی (سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کل کشور و ادارات منابع طبیعی استان ها، سازمان بوستان ها و فضای سبز استان ها و شهرستان ها، سازمان حفاظت محیط زیست و اداره های کل آن در استان ها و…) بخش غیردولتی، شامل کلینیک های خصوصی گیاه پزشکی و شرکت های توزیع کود و سم و….
مهندس خلیلی دریاره مدت دوره آموزش و محل تحصیل میگویند:
(دوره کارشناسی معمولاً ۵/۳ تا ۴ سال و دوره کارشناسی ارشد در گرایش های ذکر شده ۵/٢ تا ٣سال است، بنابر این تا مقطع کارشناسی ارشد به صورت ناپیوسته ۶ تا ٧ سال و با در نظر گرفتن مقطع دکترا (که حداقل ۵/۴ و حداکثر ۵/۵ سال است) ۵/۱۰ تا ۱۲ سال طول می کشد. لازم به ذکر است به دلیل انبوهی دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی و حتی در مواردی کارشناسی ارشد، امکان جذب نیروهای با مدرک دکترا در بازار کار فراهم تر از سایر مقاطع است.)